Η πολυτιμότητα του πατέρα στην οικογένεια και η συμβολή του στην πετυχημένη ανατροφή και στην ευτυχισμένη ζωή των παιδιών του

Γράφει η φιλόλογος Ντίνα Σαμουρκασίδου

ΜΕΡΟΣ Α’: Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

“Δεν μπορώ να σκεφτώ καμία άλλη ανάγκη στην παιδική ηλικία τόσο δυνατή, όσο την ανάγκη της πατρικής παρουσίας”, μας λέει ο γνωστός νευρολόγος και ψυχίατρος Φρόυντ, τονίζοντας την σπουδαιότητα του πατέρα στην οικογένεια, στην ανατροφή και στην περαιτέρω εξέλιξη των παιδιών του. Ο ρόλος του πολυσήμαντος. “Πατέρας, μπαμπάς, daddy! Όπως και αν τον αποκαλούμε, στην σύγχρονη εποχή, είναι πλέον πιο ενεργητικός και περισσότερο συνειδητοποιημένος για την αναγκαιότητα της παρουσίας του στη ζωή των παιδιών του”, αναφέρει η ψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου, υπογραμμίζοντας ότι παλιότερα ο ρόλος του πατέρα εθεωρείτο δευτερεύων και το βάρος για το μεγάλωμα των παιδιών ήταν υπόθεση της μητέρας, διότι αυτή έμενε κυρίως στο σπίτι και δεν είχε βγει ακόμη δυναμικά στην αγορά εργασίας. Η σχέση πατέρα και παιδιού αναπτύσσεται από την υποστήριξη που προσφέρει ο πατέρας στην μητέρα.Η ενεργητική στάση του πατέρα

• Μια από τις παραμέτρους που έχει διαφοροποιήσει, τα πράγματα τα τελευταία χρόνια, είναι η συνειδητοποιημένη και κοινή απόφαση του ζευγαριού για την απόκτηση ενός παιδιού. Για το ότι οι μπαμπάδες είναι σήμερα πιο ενεργητικοί στην ανατροφή των παιδιών τους, συντελούν: α) Η κοινή τους απόφαση να γίνουν γονείς. β) Το αναβαθμισμένο μορφωτικό τους επίπεδο και γ) Οι γυναίκες είναι πλέον πιο ενεργές στον εργασιακό στίβο και καθίσταται αναγκαιότητα ο επιμερισμός των ευθυνών και όσων απαιτούνται στο μεγάλωμα και στην ανατροφή του παιδιού, με ό,τι αυτή η αγωγή σημαίνει.

• Στα πρώτα χρόνια του παιδιού, η στάση του πατέρα είναι υποστηρικτική και βοηθητική, αλλά καθοριστικής σημασίας. Ο πατέρας ως αρχηγός της σημερινής πυρηνικής οικογένειας, με το ψυχικό του ανάστημα της μέριμνας και της προστασίας, παρέχει στο παιδί το αίσθημα της ασφάλειας. Θυμόμαστε τη Μελισσάνθη, στο ποίημά της: “Στην μνήμη του πατέρα μου”, όπου αναφέρει: “Πόσο σοφός είναι ο πατέρας! / Πόση σιγουριά νιώθει το παιδί / στο μεγάλο του χέρι! / Αν το κρατεί, / τίποτε στον κόσμο δεν φοβάται!

• Πρόκειται για τη νηπιακή ηλικία, που, ενώ το παιδί εξερευνά τον κόσμο γύρω του, χρειάζεται να δημιουργήσει μιαν ουσιαστική σχέση εμπιστοσύνης με τον πατέρα του. Τότε συνειδητοποιεί ότι ο πατέρας είναι εξίσου σημαντικό πρόσωπο, όπως και η μητέρα. Γι’ αυτό και η μάνα οφείλει να διευκολύνει αυτήν την διαδικασία.

• Οι απαιτήσεις που τίθενται από τους γονείς στην ηλικία αυτή, προκαλούν έντονες εξάρσεις θυμού και κραυγές άρνησης των δίχρονων και τρίχρονων παιδιών. Αν ο μπαμπάς σε συνεργασία με τη μαμά καταφέρνουν και αντιμετωπίζουν με σταθερότητα και με λίγη αυστηρότητα τις παραπάνω συμπεριφορές, θέτουν την βάση για μια ήρεμη παιδική ηλικία, διότι το παιδί μαθαίνει να ρυθμίζει τα συναισθήματά του, τα οποία σταδιακά γίνονται όλο και πιο διαχειρίσιμα. Δεν χρειάζεται υπερπροστατευτικότητα, αλλά ούτε και υπερβολική αυστηρότητα.

Tabula rasa (=άγραφο χαρτί)
Ο πατέρας και η μητέρα, το ζευγάρι δηλαδή, αποτελούν μιαν ενότητα, των οποίων η αγάπη, η τρυφερότητα, οι αξίες, οι αρχές, αλλά και ο τρόπος ζωής τους επηρεάζουν καθοριστικά την ψυχοσύνθεση του παιδιού. Τα παιδιά είναι εύπλαστα. Ο,τιδήποτε βλέπουν και βιώνουν σε καθημερινή βάση, το αναπαράγουν στην συμπεριφορά τους στη συνέχεια, είτε για το αγόρι πρόκειται είτε για το κορίτσι. Γι’ αυτό ο σοφός Σολομώντας στις παροιμίες του συμβουλεύει: “Δίδαξε στο παιδί τον δρόμο του Θεού, όσο ακόμη είναι μικρό και δεν θα ξεφύγει απ’ αυτόν ούτε όταν γεράσει”.

Είναι το παιδί ένα άγραφο χαρτί, όπως αναφέρει η λατινική φράση: tabula rasa = άγραφος πίνακας, που διατύπωσε ο εμπειριστής φιλόσοφος Τζων Λοκ. Χρησιμοποίησε την φράση: ΑΓΡΑΦΟΝ ΠΙΝΑΚΕΙΟΝ του Αριστοτέλη, του Σταγειρίτη φιλοσόφου, που την αναφέρει για 1η φορά στο έργο του “περί ψυχής”. Η λατινική μορφή “ως tabula rasa” εμφανίσθηκε με την γαλλική μετάφραση του “Δοκιμίου για την Ανθρώπινη Νόηση” του Τζων Λοκ από τον Pierre Coste το 1700 (18ος αι. μ.Χ.). Ο όρος χρησιμοποιείται εκτός από την ψυχολογία και στην πολιτική φιλοσοφία, στην ψυχανάλυση και σ’ άλλους τομείς της επιστήμης.

Ο όρος “tabula rasa” αναφέρεται στην θεωρία που ορίζει ότι ο άνθρωπος δεν γεννιέται με προϋπάρχουσες, έμφυτες γνώσεις, αλλά η γνώση του αποκτάται μέσω της εμπειρίας και της αντίληψης. Το γεγονός όμως είναι ότι ο άνθρωπος γεννιέται με την μιμητική ικανότητα και αντιγράφει ό,τι παρατηρεί γύρω και έχει νου για να κρίνει, όσο βέβαια μεγαλώνει ηλικιακά, γιατί είναι πολυσύνθετη οντότητα και όχι άλογο ζώο, χωρίς κριτική και νοητική δυνατότητα.

• Η πιο σημαντική επιρροή που μπορεί ένας πατέρας να έχει στο παιδί του αφορά αυτή που προκύπτει από την καλή σχέση με την μητέρα των παιδιών του. Όταν η σχέση πατέρα και μητέρας διέπεται από αλληλοσεβασμό και αγάπη, αλλά και την μεταξύ τους συνεννόηση, τότε είναι πιο πιθανόν ο πατέρας να συμμετέχει αποφασιστικά στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών του, με αποτέλεσμα τα παιδιά να είναι υγιέστερα ψυχολογικά και συναισθηματικά. “Όμως και μια μητέρα που αισθάνεται να επιβεβαιώνεται από τον πατέρα των παιδιών της και που απολαμβάνει οφέλη από μια ευτυχισμένη σχέση, είναι πολύ πιθανόν να είναι μια καλύτερη μητέρα”, αναφέρει η ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια Δέσποινα Δριβάκου.

• Ο πατέρας βοηθά ποικιλοτρόπως τη μητέρα σε ό,τι αφορά τα παιδιά και την ίδια. Ο ρόλος του είναι ουσιαστικός και πράγματι, η ποιότητα της σχέσης τους επηρεάζει την ανατροφή των παιδιών και τη συμπεριφορά και των δύο γονέων.

• Γνωρίσματα υγιούς σχέσης ανάμεσά τους αποτελούν:

Ι. Η εμπιστοσύνη. Δεν πρέπει να αναρωτιέται, αν του/της λέει την αλήθεια.

ΙΙ. Η επικοινωνία, βασικό θεμέλιο επιτυχίας του ζευγαριού.

ΙΙΙ. Κοινά ενδιαφέροντα, που τους επιτρέπουν να περνάνε περισσότερο χρόνο μαζί,

IV. Ευελιξία. Η ζωή συνεχώς αλλάζει, οπότε οι γονείς πρέπει να προσαρμόζονται σε κάθε αλλαγή που αφορά την οικογενειακή ζωή.

V. Κόσμιες διαφωνίες, χωρίς προσβλητικούς χαρακτηρισμούς.

VI. Χρόνος για τον εαυτό τους. Να έχουν κάποιο χρόνο για να μείουν μόνοι με τον εαυτό τους και να βγουν με φίλες η μητέρα ή με φίλους ο πατέρας για συναναστροφή, γεγονός που τους ανανεώνει.

Οι πατέρες προετοιμάζουν τα παιδιά τους για τις προκλήσεις της ζωής ασκώντας τα σε ποικίλες αρετές, όπως είναι ο σεβασμός προς το πρόσωπο του Θεού και προς τους συνανθρώπους τους, η ανάληψη της προσωπικής ευθύνης και του καθήκοντος, η αγάπη προς την εργασία. “Η σύνεση του πατέρα, αποτελεί σπουδαίο παράδειγμα για τα παιδιά” μας θυμίζει ο Θρακιώτης φιλόσοφος Δημόκριτος.

Αποτελεί άριστο δάσκαλο για τα παιδιά του, ο πατέρας. Οι μπαμπάδες επίσης εισάγουν τους κανόνες στην καθημερινή ζωή των παιδιών τους, αλλά και τους μαθαίνουν την σημασία της πειθαρχίας, της δικαιοσύνης και της αμεροληψίας. Και όλα αυτά έχουν αποδειχθεί μέσα από παρατηρήσεις και σχετικές μελέτες. Ο ψυχολόγος Skinner επισημαίνει την συμβολή του πατέρα στην επιβολή της τάξης και των ορίων στο σπίτι. Η έλλειψη μάλιστα αυτής της συμμετοχής, συνδέεται με δυσλειτουργίες συμπεριφοράς και διαταραχές στα παιδιά. Η παθητικότητα των πατέρων και η αδυναμία τους να παρεμβαίνουν, όπου χρειάζεται, μαζί με το γεγονός ότι η ευθύνη της πειθαρχίας αφήνεται αποκλειστικά στην μητέρα, διαταράσσει και την ηρεμία ολόκληρης της οικογένειας.

Όταν όμως αποφασίζει ο πατέρας να δραστηριοποιηθεί και να αναλάβει περισσότερες ευθύνες στην επιβολή ορίων και να παίξει έναν πιο ξεκάθαρο ρόλο, τα προβλήματα συμπεριφοράς των παιδιών μειώνονται δραστικά και επανέρχεται η ηρεμία στο σπίτι, βασικό στοιχείο υγείας και ευτυχίας και βασική προϋπόθεση διαμόρφωσης υγιούς προσωπικότητας.

Η Διδώ Σωτηρίου, η καταξιωμένη συγγραφέας, στο έργο της: Ματωμένα Χώματα, αναφέρει: “Στο σπίτι μας δύο εξουσίες υπολογίζαμε όλοι: του Θεού και του πατέρα, γιατί μ’ αυτές τις δύο είχαμε δέσει την ύπαρξή μας… Η αλήθεια είναι, πως τον πατέρα μου τον σεβόταν ο κόσμος, γιατί κρατούσε το λόγο του. Ήταν τίμιος στο αλισβερίσι, φιλόξενος και προκομμένος”. Ο πατέρας βοηθά το παιδί να εξερευνήσει τον εξωτερικό χώρο, να τολμήσει να αναλάβει πρωτοβουλίες, να πειραματισθεί, να αποκτήσει νέες εμπειρίες και να επιλύσει προβλήματα. Και όλα αυτά τα πετυχαίνει το παιδί, επειδή νιώθει την ασφάλεια που του προσφέρει η παρουσία του πατέρα του.

• Ένας πατέρας, με την ενεργητική παρουσία του στο σπίτι, μπορεί να επηρεάσει τα παιδιά του με τέτοιο τρόπο που δεν μπορεί μια μητέρα, ενώ η επιρροή του έχει μεγάλη διάρκεια και ισχύ”, ισχυρίζεται ο ψυχολόγος Gottman, το 2011, στο βιβλίο του: Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών. Πώς να μεγαλώσουμε τα παιδιά με συναισθηματική νοημοσύνη.

ΜΕΡΟΣ Β’: ΠΑΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΗ ΖΩΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥ

“Οι καλοί πατέρες δίνουν στα παιδιά τους ρίζες και φτερά. Ρίζες, για να θυμούνται που είναι το σπίτι τους και φτερά, για να πετάξουν λεύτερα” αναφέρει ο Ιωνάς Salu.

• Στη διάρκεια της σχολικής ζωής η εμπλοκή του πατέρα στη διαμόρφωση χαρακτήρα του παιδιού του, είναι καθοριστικής σημασίας. Ο πατέρας καλείται όχι να είναι ελαστικός με το παιδί, αλλά να το ωθεί σιγά – σιγά μέσω εμπειριών στην αυτονομία. Οι έρευνες έχουν αποδείξει πως ο ρόλος του πατέρα στη φάση αυτή, είναι πολύ σημαντικός, διότι συντελεί στην ανάπτυξη αυτοεκτίμησης του παιδιού. Η πνευματική ανάπτυξη του παιδιού και η επίδοσή του στις σχολικές δεξιότητες συνδέονται εξαιρετικά με την εμπλοκή του γεννήτορα στην εκπαιδευτική διαδικασία.

• Μια σειρά από μελέτες δείχνουν ότι οι μπαμπάδες που ασχολούνται με την ανατροφή των παιδιών τους και παίζουν μαζί τους, όσο ακόμη είναι μικρά, επιτυγχάνουν ώστε τα τέκνα τους να έχουν υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης, αλλά και καλύτερη γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη. Η φυσική και συναισθηματική πατρική παρουσία συνδέεται με επιτυχίες στις σχολικές και ακαδημαϊκές επιδόσεις των παιδιών τους, αλλά και μετέπειτα στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία.

• Επίσης, με το συμβάλλει ο πατέρας στην καλή ψυχική τους υγεία, παρατηρούνται λιγότερα καταθλιπτικά στοιχεία στην προσωπικότητα των παιδιών και συντελεί με το ενεργό παρόν του στην επιτυχία και στην ευτυχία των τέκνων του. Σύμφωνα με την ψυχολόγο και ψυχοθεραπεύτρια Δέσποινα Δριβάκου: “Οι πατέρες έχουν άμεση επίδραση στην ευημερία και ψυχική ευεξία των παιδιών τους”

Στην περίοδο της εφηβείας ο ρόλος του πατέρα δοκιμάζεται και αμφισβητείται. Αυτό συμβαίνει, διότι το παιδί νιώθει την ανάγκη να μεγαλώσει, να πάρει πρωτοβουλίες και να αυτονομηθεί. Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι οι συγκρούσεις είναι μικρότερης έντασης, σε σχέση μ’ αυτές που παρατηρούνται μεταξύ μητέρας και παιδιού, ίσως διότι οι μάνες αντιδρούν πιο έντονα στις συμπεριφορές του παιδιού τους. Ο ρόλος του πατέρα όμως και στη φάση αυτή εξακολουθεί να παραμένει σημαντικός και με την σωστά επανατροφοδοτούμενη σχέση, πατέρα και παιδιού, βοηθά πολύ ο μπαμπάς στο μαθησιακό επίπεδο και στην περαιτέρω εξέλιξη του παιδιού του, αλλά και στην βελτίωση του λεξιλογίου του.

Οι έφηβοι τείνουν να εμπιστεύονται περισσότερο τον πατέρα τους, για συζητήσεις και συμβουλές και έχουν ανάγκη να ξέρουν ότι οι μπαμπάδες τους είναι άμεσα διαθέσιμοι. Τα αγόρια που μέσα από την πατρική σχέση, μαθαίνουν τον αυτοέλεγχο και την αναβολή της ικανοποίησής τους για αργότερα, σε πιο κατάλληλο χρόνο, γίνονται συμπονετικοί ενήλικες και έχουν μακροβιότερους και ευτυχισμένους γάμους. Αντίθετα, τα αγόρια που βιώνουν την πατρική απουσία, λόγω θανάτου ή χωρισμού του πατέρα ή μη συμμετοχής στην ανατροφή του γιου του, δυσκολεύονται να βρουν την ισορροπία ανάμεσα στην ανδρική διεκδικητικότητα και στην αυτοσυγκράτηση. Ιδιαίτερα για τα έφηβα αγόρια, ο πατέρας λειτουργεί ως ισχυρό πρότυπο και έχει άμεση επιρροή στην συμπεριφορά τους, στην συγκρότηση του χαρακτήρα τους, στην διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους, στις επιλογές που αφορούν το μελλοντικό τους επάγγελμα ή τα σχέδια για τη ζωή τους, αλλά και τις συνήθειές τους. “Πατέρας που δεν μαθαίνει στον γιο του τα καθήκοντά του, είναι εξίσου ένοχος με τον γιο που τα αγνοεί”, ισχυρίζεται ο Κινέζος φιλόσοφος Κομφούκιος.

• Ο πατέρας μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά του να αποφύγουν διάφορες παγίδες στην περίοδο της εφηβείας. Για τον γιο του ο πατέρας αποτελεί το μοντέλο, με το οποίο θα ταυτισθεί το αγόρι, γιατί μαθαίνει τον ρόλο του άνδρα. “Από τον μπαμπά του το αγόρι εισπράττει ασφάλεια, ώστε να νιώσει και το ίδιο επαρκές στον ανδρικό του ρόλο στο μέλλον”, σημειώνει η ψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου. Ας φέρνουμε, επίσης στο νου μας το τρυφερό τραγούδι: “Πατέρας και γιος”, με τον αγέραστο Πασχάλη Αρβανιτίδη κι ό,τι μας λέγει μελωδικά. Από τη σχέση πατέρα και γιου διαμορφώνεται το πρότυπο εκείνο που θα καθορίζει, σε μεγάλο βαθμό, τη σχέση του γιου προς τους άλλους, τον τρόπο διαχείρισης διαφόρων καταστάσεων, αλλά και τον τρόπο έκφρασης των συναισθημάτων του. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ένας από τους τρεις Ιεράρχες, στο έργο του: “περί κενοδοξίας και πως πρέπει οι γονείς να ανατρέφουν τα τέκνα”, γράφει: “Για τα κτήματα και την περιουσία, που θα δοθούν στα παιδιά, φροντίζετε, όχι όμως για τα ίδια τα παιδιά”. ΑΣΚΗΣΕ ΩΣ ΠΑΤΕΡΑΣ, ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΠΡΩΤΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΘΑ ΕΡΘΟΥΝ ΟΛΑ ΤΑ ΑΛΛΑ”.

β. Προβλήματα στη σχέση πατέρα – γιου και αντιμετώπισή τους

Ι. Έλλειψη χρόνου

• Σε πολλές χώρες, ο ρόλος του πατέρα περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό, στον ρόλο αυτού που έχει το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης να συντηρεί οικονομικά την οικογένειά του. Ο ρόλος αυτός συρρικνώνει αισθητά τον χρόνο, που μπορεί να διαθέτει για τα παιδιά του. Μια σχετικά πρόσφατη έρευνα στην Γαλλία έδειξε πως ένας πατέρας αφιερώνει, κατά μέσο όρο 12 λεπτά την ημέρα στα παιδιά του. Ποιο άραγε είναι το αντίστοιχο ποσοστό για την Ελλάδα; Εξαιτίας αυτού του λόγου, ο πατέρας αισθανόμενος ένοχος, δείχνει ανεκτικότερη και πιο ελαστική στάση ως προς τα όρια που συμφώνησαν με την μητέρα για την ομαλή προσαρμογή του παιδιού στην οικογενειακή ζωή και στις αξίες της και συχνά το παιδί προβαίνει σε συγκρίσεις μεταξύ των δύο γονιών, ανάλογα με την ωριμότητα του και τις ανάγκες του, παράγοντες που μπορούν να το επηρεάσουν αρνητικά στη δύσκολη, αναπτυξιακά, φάση της εφηβείας.

• Ωστόσο, υπάρχει και ο ποιοτικός χρόνος ενασχόλησης του πατέρα με τον γιό του, αξιοποιώντας ο μπαμπάς προς όφελος του γιου του, τον ελεύθερο χρόνο που έχει από την εργασία του, για βαθύτερη γνωριμία και σχέση με το παιδί του και δείχνοντας το ανάλογο ενδιαφέρον για την επίλυση αναγκών που προκύπτουν. Αξιόλογο το μυθιστόρημα του Ρώσου Turgenev S. Ivan, με τίτλο: “Πατέρες και Γιοι”, που αναφέρεται στην σύγκρουση των γενεών, αλλά και στην εικόνα της ανθρωπότητας που χάρη στην επιστήμη απελευθερώνεται από προκαταλήψεις. Όμως αυτή η εξέλιξη της επιστήμης μπορεί να αποβεί απειλητική, για πολιτικά ή θρησκευτικά ιδεώδη, εφόσον προβάλλει μηδενιστικά ιδανικά, ξένα προς τις ανθρώπινες ανάγκες.

• Κανένας δεν μπορεί να αποστασιοποιηθεί από τα προσωπικά του βιώματα, ιδιαίτερα αν δεν έχει συνειδητοποιήσει το μέγεθος και την ποιότητα της επιρροής αυτής. Κανείς δεν μπορεί να δώσει αγάπη, να ικανοποιήσει τις ανάγκες του άλλου, αν ο ίδιος δεν έχει πάρει από τον ίδιο τον πατέρα του.

Πάντοτε, βέβαια, υπάρχει καιρός για αυτοβελτίωση, αρκεί να το θέλει.

ΙΙΙ. Προβλήματα επικοινωνίας

Αυτά δημιουργούν την αποξένωση και προκαλούν άγχος στον έφηβο και πολύ πιθανόν να γίνει ο πατέρας, στα μάτια του γιου του ως ο κύριος υπεύθυνος των όποιων αποτυχιών ή λανθασμένων επιλογών του αργότερα στη ζωή. Γι’ αυτό ας φροντίζουν οι πατέρες, από πολύ νωρίς, να έχουν επαρκή και εποικοδομητική επικοινωνία με τα παιδιά.

IV. Ο ρόλος του “τιμωρού” πατέρα

Αν ο πατέρας αποδεχθεί και περιοριστεί στον άχαρο ρόλο – συχνά με την ενθάρρυνση ή προτροπή της μητέρας- αυτού που θα πρέπει να επιβάλλει κάθε φορά την πειθαρχία και τις διάφορες “ποινές”, τότε στερεί, τόσο από τον εαυτό του, όσο και από το παιδί του, τη δυνατότητα να μοιράζονται ευχάριστες και ανέμελες στιγμές, που αντισταθμίζουν τις όποιες στιγμές έντασης και αντιπαράθεσης προκύπτουν. Εκτός αυτού ο συγκεκριμένος διαχωρισμός ευθυνών δημιουργεί ρήγμα στην ενιαία εικόνα που θα πρέπει να έχει το παιδί για τους γονείς του. Ο ρόλος αυτού που κυρίως τιμωρεί την ανεπιθύμητη πράξη και επιβραβεύει αποκλειστικά την επιθυμητή συμπεριφορά, μόνο φόβο απόρριψης και χαμηλής αυτοεκτίμησης δημιουργεί στον γιο και επιπλέον σχηματίζει μέσα του το παιδί μια απειλητική πατρική εικόνα, που θα το καταδιώκει σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Όσο πιο νωρίς γίνεται μια αναθεώρηση του μοντέλου: “Αυστηρός πατέρας και επιεικής μητέρα” θεωρείται επιβεβλημένη.

Ας μην ξεχνούμε την παραβολή του ασώτου γιου και ό,τι αυτή μας διδάσκει για την μετάνοια του γιου και την αγάπη και την συγχωρητικότητα όχι μόνον του σαρκικού μας πατέρα, αλλά και του ουράνιου ελεήμονα πατέρα μας, του Θεού, όπως διαβάζουμε στην Καινή Διαθήκη.

V. Πατέρας και κόρη. Παραδείγματα από την Λογοτεχνία και τον Κινηματογράφο
Πρόκειται για σχέση θεμελιώδη, σύμφωνα με την σύμβουλο Ψυχικής Υγείας Ολυμπία Μαρία Ποντίκη. Πράγματι, ο πατέρας μπορεί να περάσει δημιουργικό χρόνο με την κόρη του, κάνοντας ποικίλες δραστηριότητες. Μπορεί να ασχοληθεί ενεργητικά με την θυγατέρα του στη μελέτη, στο διάβασμα, στο παιγνίδι, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Μπορεί να δημιουργήσει ευχάριστες στιγμές και αναμνήσεις που τρέφουν την ψυχή του παιδιού, αλλά και εξοπλίζουν την κόρη του με αυτοπεποίθηση και υψηλή αυτοεκτίμηση. Ας φέρουμε στο νου μας το ποίημα του Θρακιώτη ποιητή, Γεωργίου Βιζυηνού: “Έρχεται ο πατέρας”, το οποίο διαβάζαμε σαν παιδιά, στα αναγνωστικά του Δημοτικού Σχολείου: “Πήρε και βραδιάζει! / Έκλεισεν η αγορά! / Η μητέρα στρώνει / το τραπέζι με χαρά. / Κάποιον σαν και μένα / περιμένει χαρωπά. / Κάποιος γνώριμός μας / την εξώπορτα χτυπά. / Άκουσέ τον κάτω, / μητερούλα μου καλή! / Να το πάτημά του, / τρίζει πάνω στο σκαλί. / Μύρισε ο αέρας. / Έφεξε το σπιτικό! / Έρχεται ο πατέρας, / με χαμόγελο γλυκό”. Τι συγκινητική περιγραφή, αλήθεια, οικογενειακής θαλπωρής και ευτυχίας! Το ποίημα αυτό μελοποίησε και τραγουδά η παιδική χορωδία του Σπύρου Λάμπρου, σε μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου.

• Είναι πολύ σημαντικό να τονισθεί ότι η επιβράβευση, ο έπαινος, η ενθάρρυνση γεμίζουν την ψυχή της κόρης, με σιγουριά και χαρά και την βοηθούν να πατάει γερά στα πόδια της, για να μπορεί αργότερα να ανταπεξέρχεται με επιτυχία στις δυσκολίες της Ζωής. Επίσης, είναι καλό να γνωρίζει η κόρη ότι ο μπαμπάς της είναι πάντα διαθέσιμος να την ακούσει. Μας έρχεται στο νου η Αμερικανική ταινία με τίτλο: “Η κόρη του Προέδρου” και συγκεκριμένα στη σκηνή που η έφηβη θυγατέρα θέλει να πάει να δει κάποια στιγμή τον πατέρα της. Περνάει χωρίς εμπόδια από διάφορους φρουρούς και φτάνει στο τεράστιο γραφείο του Αμερικανού Προέδρου και πατέρα της, οπότε μπαίνοντας μέσα σ’ αυτό αντικρύζει έναν πατέρα, χαμογελαστό και πρόθυμο να την ακούσει. Τελείως διαφορετική εικόνα από την Χριστίνα Ωνάση η οποία δεν μπορούσε να δει τον πατέρα της, όταν ήθελε, αλλά έπρεπε να κλείσει προηγουμένως ραντεβού μαζί του, για να τον συναντήσει.

• Το άγχος και η ανασφάλεια συνδέονται με την ελλιπή πατρική παρουσία, όπως έχουν αποδείξει πολλές μελέτες. Ο πατέρας είναι πολύ σημαντικός για τα παιδιά του, σε πολλά επίπεδα, αλλά και συναισθηματικά, εφόσον λειτουργεί σαν ψυχικός εμβολιασμός γι’ αυτά.

• Δεν χρειάζεται να προσφέρουμε έτοιμες λύσεις στα παιδιά, αλλά είναι πολύ σπουδαίο για τη θυγατέρα να νιώθει ότι μπορεί να μιλήσει στον πατέρα της, για ό,τι την απασχολεί και την προβληματίζει και κείνος να την ακούσει προσεκτικά, χωρίς να την κρίνει, ούτε να την ειρωνευθεί, αλλά δείχνοντας αγάπη και κατανόηση.

• Το κορίτσι στο πρόσωπο του πατέρα βλέπει το πρότυπο του άνδρα το οποίο, όπως αναφέρουν ψυχολογικές έρευνες και μελέτες, επηρεάζει καθοριστικά και τις επιλογές της στις συντροφικές σχέσεις, που θα δημιουργήσει στο μέλλον. Επίσης, συντελεί ο πατέρας στη διαμόρφωση του ιδανικού, για τον μελλοντικό σύζυγο της θυγατέρας. Κάτι σχετικό σημειώνει και η 13χρονη Εβραιοπούλα Άννα Φρανκ, στο ομώνυμο ημερολόγιό της: “Ο πατέρας είναι το μεγάλο ιδανικό μου. Κανέναν δεν αγαπώ στον κόσμο τόσο, όσο τον πατέρα μου”.

• Μέσα από την σχέση του πατέρα με την κόρη, το κορίτσι παίρνει μηνύματα για το ρόλο του άνδρα στην οικογένεια και πώς θα είναι το μοντέλο του άνδρα που και το ίδιο το κορίτσι θα επιδιώξει να έχει στο μέλλον. Μέσα από τον θαυμασμό που μπορεί να δείξει ο μπαμπάς, η κοπέλα νιώθει σημαντική και αισθάνεται πολύ καλά με τον εαυτό της, αλλά και βλέπει τι θα ήθελε από τον ρόλο ενός άνδρα. Ας θυμηθούμε την υπέροχη Αμερικανική ταινία: “Ο μπαμπάς της νύφης”, με τον καταπληκτικό Στηβ Μάρτιν και ό,τι αυτή μας δείχνει για τη θαυμαστή σχέση πατέρα και κόρης.

• Με τη συνάφεια, ανάμεσα σε πατέρα και κόρη σχετίζεται το Σύμπλεγμα της Ηλέκτρας, όπως εξάλλου και το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα που αναφέρεται στη σχέση μητέρας και γιου. Η μάνα δημιουργεί ασφάλεια με την αποδοχή της και την κατανόησή της. Από κει και πέρα, με την στάση του πατέρα οι γνωστικές λειτουργίες των παιδιών μπορούν να οξυνθούν.

VI. Τι χρειάζεται η κόρη από τον πατέρα, για τη συγκρότηση του χαρακτήρα

Ι. Σεβασμό και ευγένεια.

ΙΙ. Χαμόγελο, χιούμορ και ευχάριστες στιγμές.

ΙΙΙ. Ενδιαφέρον.

IV. Εμπιστοσύνη και ελεγχόμενη ελευθερία.

V. Στοργή και κατανόηση.

VI. Τη συγγνώμη του πατέρα, όταν σφάλλει.

VII. Αγάπη με πράξεις.

VIII. Παρέα και συναναστροφή μαζί της, αλλά και περισσότερο χρόνο.

Όλα τα παραπάνω, όταν τα απολαμβάνει το κορίτσι εκ μέρους του πατέρα, θα την βοηθήσουν:

Ι. Να έχει ισχυρή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση.

ΙΙ. Να διεκδικεί αυτό που θέλει.

ΙΙΙ. Να διαχειρίζεται καλύτερα στρεσογόνες καταστάσεις, και

IV. Να κάνει σωστές επιλογές στις μελλοντικές της σχέσεις.