Γονική Αποξένωση: Η Ψυχολογία των Διαρρηγμένων Σχέσεων Γονέων-Παιδιών
Του Richard A. Warshak | Μάρτιος 2022
Η γονική αποξένωση συμβαίνει όταν ένα παιδί απορρίπτει έναν γονέα χωρίς σοβαρό λόγο, συνήθως υπό την επιρροή του άλλου γονέα.
Τα παιδιά σας έχουν στραφεί εναντίον σας; Αντιστέκονται στο να περνούν χρόνο μαζί σας; Έχουν ενωθεί με τον/την πρώην σας για να σας συμπεριφέρονται με περιφρόνηση; Εάν ναι, μπορεί να πάσχουν από γονική αποξένωση.
Σε αυτό το άρθρο παρέχω μια επισκόπηση και περίληψη της γονικής αποξένωσης για να βοηθήσω τους χωρισμένους και διαζευγμένους γονείς, τους παππούδες και τις γιαγιάδες και άλλους που επηρεάζονται από αυτό το πρόβλημα να εντοπίσουν, να προλάβουν και να θεραπεύσουν τις ψυχολογικά επιζήμιες διαρρηγμένες σχέσεις.
Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για τη γονική αποξένωση κάνοντας κλικ στους συνδέσμους στο τέλος αυτού του άρθρου.
Περίληψη: Γονική αποξένωση
Αυτό το άρθρο καλύπτει τα ακόλουθα θέματα.
A. Τι είναι η γονική αποξένωση;
B. Συμπεριφορές γονικής αποξένωσης: Κάνοντας τα παιδιά συμμάχους σε μια μάχη μεταξύ των γονέων
Γ. Πώς να αναγνωρίσετε ένα παιδί που πάσχει από γονική αποξένωση
- Το παιδί αντιστέκεται στη σχέση με τον άλλο γονέα
- Απώλεια μιας προηγούμενης θετικής σχέσης με τον απορριπτόμενο γονέα
- Απουσία κακοποίησης, παραμέλησης ή σοβαρά ελλιπούς γονικής μέριμνας
- Συμπεριφορές του αποξενωτή γονέα και των συμμάχων του
- Υποτιμητικές στάσεις και συμπεριφορές προς τον γονέα
Δ. Πρόληψη της γονικής αποξένωσης και έγκαιρη παρέμβαση
E. Δέκα κοινά λάθη που πρέπει να αποφεύγουν οι στοχοποιημένοι γονείς
ΣΤ. Πώς τα οικογενειακά δικαστήρια μπορούν να βοηθήσουν με τη γονική αποξένωση
Ζ. Πώς να λάβετε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη γονική αποξένωση
—————————————————————————————————————————————————————————————-
A. Τι είναι η γονική αποξένωση;
A1. Ορισμός της γονικής αποξένωσης
Η γονική αποξένωση είναι μια διαταραχή κατά την οποία ένα παιδί απορρίπτει έναν γονέα χωρίς σοβαρό λόγο. Η απόρριψη μπορεί να κυμαίνεται από ήπια έως βαριά. Στην ήπια αποξένωση, το παιδί μπορεί να συμμερίζεται τη λιτανεία παραπόνων του γονέα για τον άλλο γονέα, αλλά γίνεται πιο δεκτικό προς αυτόν τον γονέα όταν είναι μαζί. Στη βαριά γονική αποξένωση, το παιδί μπορεί να αρνείται την επαφή, να εκφράζει ωμό μίσος για έναν πρώην αγαπημένο γονέα και να πιστεύει ότι ο γονέας είναι άχρηστος.
A2. “Σύνδρομο γονικής αποξένωσης” – Γιατί ο όρος έχει ξεπεραστεί
Όπως συμβαίνει και με άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας, η κατανόηση της διαταραχής και οι όροι που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή της έχουν εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου. Για παράδειγμα, αυτό που σήμερα αποκαλούμε “διαταραχή μετατραυματικού στρες” ήταν κάποτε γνωστό ως “σοκ από οβίδα”. Επειδή οι κλινικοί ιατροί παρατήρησαν ότι τα αδικαιολόγητα αποξενωμένα παιδιά τείνουν να μοιράζονται ένα σύμπλεγμα στάσεων και συμπεριφορών, όπως το να εκφράζουν μόνο αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα για τον αποξενωμένο γονέα, στο παρελθόν αυτό το πρόβλημα ψυχικής υγείας ήταν γνωστό ως σύνδρομο γονικής αποξένωσης. Ο όρος σύνδρομο χρησιμοποιήθηκε επειδή αναφέρεται σε ένα σύμπλεγμα συμπτωμάτων ψυχικής υγείας που εμφανίζονται σταθερά μαζί.
| “Η αποξένωση ενός παιδιού από έναν γονέα, αν δεν διορθωθεί, μπορεί να διαρκέσει μια ολόκληρη ζωή. |
Παρά το συχνά παρατηρούμενο σύμπλεγμα συμπεριφορών των παιδιών που είναι αποξενωμένα, ο όρος, σύνδρομο γονικής αποξένωσης, έπεσε σε δυσμένεια, ιδίως στις διαφορές οικογενειακού δικαίου. Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας ανησυχούσαν ότι όταν ένα αποξενωμένο παιδί έδειχνε αυτές τις τυπικές συμπεριφορές προς τον έναν γονέα, οι θεραπευτές και οι δικαστές σε μια υπόθεση επιμέλειας παιδιών θα κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι ο άλλος γονέας έφταιγε. Φυσικά, και άλλοι παράγοντες μπορούν να βλάψουν τη σχέση ενός παιδιού με έναν γονέα, και ως εκ τούτου είναι απαραίτητο να διατηρούμε ανοιχτό μυαλό όταν αναζητούμε τις ρίζες που ένα παιδί απορρίπτει έναν γονέα.
A3. Γονική αποξένωση και ενήλικα παιδιά
Η αποξένωση ενός παιδιού από έναν γονέα, αν δεν διορθωθεί, μπορεί να διαρκέσει μια ολόκληρη ζωή. Πολλοί απορριφθέντες γονείς αναφέρουν ότι τα ενήλικα παιδιά τους παραμένουν αποστασιοποιημένα ή εντελώς εκτός επαφής. Αυτοί οι γονείς χάνουν σημαντικά γεγονότα, όπως η αποφοίτηση του παιδιού τους από το κολέγιο, ο γάμος και η γέννηση εγγονών. Τα αποξενωμένα ενήλικα παιδιά μπορεί να στερήσουν από τα δικά τους παιδιά ένα σύνολο παππούδων και γιαγιάδων.
Ως ενήλικες, ορισμένα πρώην αποξενωμένα παιδιά συνειδητοποιούν ότι χειραγωγήθηκαν για να απορρίψουν έναν καλό γονέα. Τελικά επανασυνδέονται με τον γονέα που απέρριπταν για τόσα χρόνια, αλλά είναι θυμωμένα με τον αποξενωτή γονέα που παρεμπόδισε την ικανότητά τους να δίνουν και να λαμβάνουν αγάπη από τον απορριφθέντα γονέα και τα έκανε να χάσουν πολλές εμπειρίες με αυτόν τον γονέα.
Β: Συμπεριφορές γονικής αποξένωσης: Κάνοντας τα παιδιά συμμάχους σε μια μάχη μεταξύ των γονέων
Οι περισσότεροι χωρισμένοι και διαζευγμένοι γονείς κατανοούν τη σημασία της θωράκισης των παιδιών τους από τις συγκρούσεις του ζευγαριού και κάνουν αρκετά καλή δουλειά στην τήρηση αυτής της ευθύνης.
Ορισμένοι γονείς, ωστόσο, παραβλέπουν την ανάγκη των παιδιών τους να αγαπούν και να αγαπιούνται και από τους δύο γονείς. Ένας τέτοιος γονέας, που μερικές φορές αποκαλείται αποξενωτής γονέας, επιστρατεύει τα παιδιά ως συμμάχους σε μια μάχη εναντίον του άλλου γονέα, που μερικές φορές αποκαλείται στοχοποιημένος γονέας ή αποξενωμένος γονέας.
Μέσω μιας ποικιλίας στρατηγικών γονικής αποξένωσης, οι αποξενωτές γονείς διδάσκουν στα παιδιά ότι ο άλλος γονέας τους είναι ένας κακός γονέας που δεν τα αγαπά πραγματικά, μπορεί να είναι επικίνδυνος και δεν αξίζει την εμπιστοσύνη, τη στοργή ή τον σεβασμό τους. Οι αποξενωτές γονείς ενθαρρύνουν και υποστηρίζουν την περιφρόνηση και την έλλειψη σεβασμού των παιδιών προς τον άλλο γονέα και επιβραβεύουν τα παιδιά για την αποφυγή επαφών με τον άλλο γονέα. Ορισμένα παιδιά αισθάνονται επιβαρυμένα από την ανάγκη του γονέα για συναισθηματική υποστήριξη και γίνονται συναισθηματικός φροντιστής του γονέα συμμορφούμενα με την επιθυμία του γονέα να μειώσει τη σημασία του άλλου γονέα.
Τα παιδιά που απορροφούν τα μαθήματα μίσους από έναν αποξενωτή γονέα απομακρύνονται από μια πρώην αγαπημένη μητέρα ή πατέρα και συχνά από μια ολόκληρη εκτεταμένη οικογένεια, αφήνοντας τους απορριφθέντες συγγενείς να προβληματίζονται για το τι μπορεί να είπαν ή να έκαναν για να διαρρήξουν τη σχέση.
Στις πιο ακραίες περιπτώσεις, οι γονείς που αποξενώνουν τα παιδιά τους εναντίον του άλλου γονέα συνωμοτούν με τα παιδιά για να σκοτώσουν τον γονέα-στόχο.
Γ. Πώς να αναγνωρίσετε ένα παιδί που πάσχει από γονική αποξένωση
Η αρνητική συμπεριφορά ενός παιδιού απέναντι σε έναν γονέα δεν αρκεί για να διαπιστωθεί ότι το παιδί είναι αδικαιολόγητα αποξενωμένο. Για να προσδιορίσουν τη γονική αποξένωση, οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας και του νομικού κλάδου, καθώς και οι επαγγελματίες που εμπλέκονται στην αξιολόγηση της επιμέλειας των παιδιών, εξετάζουν πέντε παράγοντες.
Γ1. Το παιδί αντιστέκεται σε μια σχέση με τον άλλο γονέα
Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της γονικής αποξένωσης είναι η συναισθηματική και ενίοτε φυσική απομάκρυνση του παιδιού από τον γονέα. Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορους βαθμούς. Το παιδί μπορεί να περνάει χρόνο στη φροντίδα του γονέα, αλλά να αρνείται να ασχοληθεί ουσιαστικά με τον γονέα – παραμένοντας αποτραβηγμένο-, απορρίπτοντας τις προσπάθειες του γονέα να επικοινωνήσει, να αλληλεπιδράσει ή να μοιραστεί ευχάριστες δραστηριότητες (ακόμη και γεύματα), περιφρονώντας τις εκφράσεις στοργής και αντιμετωπίζοντας τον γονέα με περιφρόνηση.
| “Οι αποξενωτές γονείς διδάσκουν στα παιδιά ότι ο άλλος γονέας τους είναι ένας κακός γονέας που δεν τα αγαπά πραγματικά, μπορεί να είναι επικίνδυνος και δεν αξίζει την εμπιστοσύνη, τη στοργή ή τον σεβασμό τους. |
Το παιδί μπορεί να περνάει χρόνο στο σπίτι του γονέα-στόχου μόνο και μόνο για να κλέψει αντικείμενα και έγγραφα, να σαμποτάρει τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό ή να συλλέξει στοιχεία “κατασκοπεύοντας” τον γονέα. Ενώ βρίσκεται στο σπίτι, το παιδί μπορεί να καταστρέψει αγαπημένα αντικείμενα, να επιτεθεί σωματικά στον γονέα ή να προσπαθήσει με άλλους τρόπους να προκαλέσει μια δραματική σκηνή που καταλήγει σε παράπονα για κακομεταχείριση.
Ή το παιδί μπορεί να αντιστέκεται στην επαφή με τον γονέα, να αρνείται να συμμορφωθεί με το δικαστικά επιβαλλόμενο χρονοδιάγραμμα γονικής μέριμνας ή να το σκάει από τον απορριπτόμενο γονέα.
Για να θεωρηθεί η αρνητική συμπεριφορά ενός παιδιού έκφραση γονικής αποξένωσης, η αρνητική συμπεριφορά πρέπει να είναι χρόνια, συχνή, να απευθύνεται μόνο σε έναν γονέα, να συμβαίνει χωρίς να επιδεικνύει πραγματική αγάπη προς αυτό τον γονέα και να είναι άτυπη για ένα παιδί αυτής της ηλικίας. Για παράδειγμα, ένα παιδί που αισθάνεται πιο κοντά στον έναν γονέα ή πιο άνετα στο σπίτι αυτού του γονέα, αλλά συνεχίζει να δείχνει αγάπη και ενδιαφέρον για να περνάει χρόνο με τον άλλο γονέα, δεν είναι αποξενωμένο.
Γ2. Απώλεια προηγούμενης θετικής σχέσης με τον στοχοποιημένο γονέα
Στις περισσότερες περιπτώσεις, πριν το παιδί αρχίσει να απορρίπτει τον στοχοποιημένο γονέα, απολάμβαναν μια φυσιολογική σχέση. Η τωρινή αποξένωση του παιδιού έρχεται σε έντονη αντίθεση με το παρελθόν. Το παιδί συνήθιζε να δείχνει στοργή και άνεση με τον γονέα. Τώρα το παιδί ισχυρίζεται ότι μισεί ή φοβάται τον αποξενωμένο γονέα.
Ωστόσο, μια προηγούμενη καλή σχέση δεν σημαίνει αυτόματα ότι η απόρριψη ενός γονέα από το παιδί δεν είναι δικαιολογημένη. Είναι πιθανό η συμπεριφορά του απορριπτόμενου γονέα να επιδεινώθηκε σημαντικά μετά τον χωρισμό. Για παράδειγμα, τα παιδιά μπορεί να αισθάνονται άγχος ή δυσαρέσκεια γύρω από έναν γονέα που έχει αρχίσει να κακολογεί αδιάκοπα τον άλλο γονέα. Αντί να ευθυγραμμιστούν με τον αποξενωτή γονέα και να απορρίψουν τον στοχοποιημένο γονέα, τα παιδιά θέλουν να αποφύγουν τον γονέα που τα κάνει να αισθάνονται άβολα – αυτό που οι επαγγελματίες αποκαλούν “υποστροφή”.
Εάν ένας αποξενωτής γονέας κακολογεί αδιάκοπα τον άλλο γονέα, τα παιδιά μπορεί να αισθάνονται άγχος και δυσαρέσκεια και μπορεί να θέλουν να αποφύγουν να ακούνε άσχημα πράγματα να λέγονται για έναν γονέα που αγαπούν.
Επίσης, σε ορισμένες οικογένειες, ένα παιδί μπορεί να αποξενωθεί ακόμη και όταν δεν δημιουργήθηκε ποτέ μια προηγούμενη καλή σχέση. Σε αυτές τις οικογένειες, το παιδί στερήθηκε επαρκών ευκαιριών να δει τον γονέα με θετικό τρόπο, είτε επειδή δεν είχε επαφή είτε επειδή διδάχθηκε από μικρή ηλικία ότι ο άλλος γονέας ήταν ανάξιος σεβασμού.
Γ3. Η απουσία κακοποίησης, παραμέλησης ή σοβαρά ανεπαρκούς γονικής μέριμνας
Όταν η απόρριψη ενός παιδιού αποτελεί δικαιολογημένη αντίδραση σε σκληρή κακομεταχείριση από έναν γονέα ή στο να γίνεται μάρτυρας ενδοοικογενειακής βίας, δεν πρόκειται για γονική αποξένωση.
Τα παιδιά που υφίστανται χρόνια κακομεταχείριση από έναν γονέα μπορεί να καλωσορίζουν το διαζύγιο των γονέων ή τον οικογενειακό χωρισμό ως ευκαιρία να ξεφύγουν από την κακομεταχείριση. Όταν αυτά τα παιδιά γνωρίζουν ότι δεν χρειάζεται πλέον να περνούν χρόνο με έναν κακοποιητικό γονέα και δεν φοβούνται αντίποινα, μπορεί να αντισταθούν ή να αρνηθούν την επαφή. Αυτό δεν αποτελεί γονική αποξένωση.
Σε ορισμένες οικογένειες το να απορρίπτει ένα παιδί έναν γονέα περιλαμβάνει ένα μείγμα λογικών και παράλογων στοιχείων. Ο απορριπτόμενος γονέας έχει ενεργήσει με κάποιο τρόπο που θα μπορούσε εύλογα να απογοητεύσει ή να θυμώσει ένα παιδί σε βαθμό που η αρχική αντίδραση του παιδιού να είναι κατανοητή. Όμως, με το χρόνο, την ευαισθησία του απορριπτόμενου γονέα και την κατάλληλη υποστήριξη από άλλους, η σχέση γονέα-παιδιού κανονικά θα ανακάμψει – εκτός αν κάποιος, όπως ο άλλος γονέας, τροφοδοτεί τη διχόνοια και ενθαρρύνει το παιδί να θεωρήσει ένα μεμονωμένο ατυχές επεισόδιο ασυγχώρητο και δικαιολογία για μόνιμη ρήξη. Σε αυτή την περίπτωση, η εχθρότητα και η περιφρόνηση του παιδιού είναι αμείλικτη, σαφώς δυσανάλογη με τα παραπτώματα του γονέα, και μπορεί να κινδυνεύσει να τερματίσει τη σχέση γονέα-παιδιού.
Όλα τα παιδιά βρίσκουν πράγματα για να επικρίνουν τους γονείς τους. Συνήθως αυτό δεν τορπιλίζει τη σχέση. Τα παιδιά που είναι αποξενωμένα χρειάζονται βοήθεια για να κατανοήσουν ότι τα λάθη δεν καθορίζουν ένα άτομο και ότι οι άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων των απορριφθέντων γονέων, είναι κάτι περισσότερο από τα λάθη τους.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό που μοιάζει με συμπεριφορά που θα δικαιολογούσε την απόρριψη του παιδιού είναι, αντίθετα, η αναποτελεσματική αντίδραση του γονέα στην αποξένωση του παιδιού. Δεν είναι ασυνήθιστο ένας γονέας που δεν κατανοεί τη συγκεχυμένη και εχθρική συμπεριφορά του παιδιού να χάνει την υπομονή του με το παιδί.
Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας και του νομικού κλάδου διακρίνουν τις περιπτώσεις γονικής αποξένωσης που συνδέονται κυρίως με τη συμπεριφορά του ενός γονέα από εκείνες που συνδέονται και με τους δύο γονείς, εξετάζοντας πότε ξεκίνησε η αποξένωση, τη φύση και το πλαίσιο της συμπεριφοράς κάθε γονέα, τη στάση του παιδιού και το κατά πόσον ο απορριφθείς γονέας μπορεί να έχει καλές σχέσεις με άλλα παιδιά (όπως τα θετά παιδιά).
Γ4. Συμπεριφορές του αποξενωτή γονέα και των συμμάχων του
Στις περισσότερες περιπτώσεις γονικής αποξένωσης, ο αποξενωτής γονέας επιδίδεται σε ένα μοτίβο συμπεριφοράς (και όχι σε μερικές μεμονωμένες περιπτώσεις κακολογίας) που έχει σαφώς τη δυνατότητα να βλάψει τη σχέση του παιδιού με τον άλλο γονέα. Στο βιβλίο μου για τη γονική αποξένωση, Δηλητήριο Διαζυγίου, αναφέρομαι σε ένα φάσμα αποξενωτικής συμπεριφοράς που κυμαίνεται από κακολογία έως προπηλακισμό και πλύση εγκεφάλου.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο αποξενωτής γονέας και οι σύμμαχοί του κακολογούν επίμονα τον στοχοποιημένο γονέα, εστιάζουν την προσοχή των παιδιών στα λάθη του στοχοποιημένου γονέα και υπερτονίζουν τα ελαττώματα του γονέα. Αποκρύπτουν από τα παιδιά όλα τα στοιχεία της αγάπης και της υποστήριξης του άλλου γονέα. Οι αποξενωτές γονείς παρεμβαίνουν στις επαφές γονέα-παιδιού με τον προγραμματισμό αντικρουόμενων δραστηριοτήτων, δίνοντας στα παιδιά την επιλογή να εξαιρεθούν από τον χρόνο που έχει οριστεί από το δικαστήριο με τον άλλο γονέα, ή καταπατούν αυτόν τον χρόνο με συχνές κλήσεις και μηνύματα για να ενισχύσουν την αρνητική στάση των παιδιών όσο βρίσκονται με τον άλλο γονέα.
Με το να μη μιλάει ποτέ θετικά για τον άλλο γονέα και να επαναλαμβάνει διαρκώς αρνητικά σχόλια, ο αποξενωτής γονέας χειραγωγεί τα παιδιά να απορρίψουν τον άλλο γονέα με τον ίδιο τρόπο που ένας πολιτικός σκιαγραφεί μια δυσμενή εικόνα για να αποξενώσει τους ψηφοφόρους από τον αντίπαλό του. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένας αποξενωτής γονέας καθοδηγεί το παιδί να κατηγορήσει ψευδώς τον άλλο γονέα για σωματική, συναισθηματική ή σεξουαλική κακοποίηση.
Γ5. Υποτιμητικές στάσεις και συμπεριφορές προς έναν γονέα
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους που ασχολούνται με τη γονική αποξένωση, τα παιδιά που είναι αδικαιολόγητα αποξενωμένα μοιράζονται ορισμένες στάσεις και συμπεριφορές. Τα αποξενωμένα παιδιά ασχολούνται με την υποτίμηση του γονέα, απαγγέλλουν έναν κατάλογο παραπόνων και αντιμετωπίζουν τον γονέα σαν να μην έχει καμία αξία και να μην είχε ποτέ. Πολλά σοβαρά αποξενωμένα παιδιά λένε ότι εύχονται ο γονέας να πεθάνει ή απλώς να εξαφανιστεί.
Ταυτόχρονα, τα παιδιά δεν εκφράζουν καμία ενοχή ή μεταμέλεια για τη μισητή συμπεριφορά τους. Αντίθετα, τα περισσότερα σωματικά κακοποιημένα παιδιά φοβούνται τον θύτη τους και συμπεριφέρονται υποτακτικά και πειθήνια για να αποφύγουν να εξοργίσουν τον γονέα. Δεν αψηφούν ανοιχτά ή δεν σέβονται τον κακοποιητικό γονέα.
Εκτός αν κατηγορούν τον γονέα για κακοποίηση, τα παιδιά που είναι παράλογα αποξενωμένα γενικά δεν μπορούν να εξηγήσουν επαρκώς γιατί απορρίπτουν τον γονέα. Δίνουν ασήμαντους, μερικές φορές παράλογους, λόγους για να θέλουν να διακόψουν τους δεσμούς τους. Για παράδειγμα, ένα παιδί είπε ότι δεν ήθελε πλέον να βλέπει τη μητέρα του επειδή δεν του άρεσαν τα γεύματα που ετοίμαζε.
Κανονικά, τα περισσότερα παιδιά έχουν ανάμεικτα συναισθήματα για τους γονείς τους. Τους αρέσουν ορισμένα πράγματα και αντιπαθούν άλλα. Ακόμη και τα παιδιά που έχουν υποστεί σωματική, σεξουαλική ή συναισθηματική κακοποίηση από έναν γονέα προσκολλώνται στις αναμνήσεις των καλών στιγμών με τον γονέα αυτό, θέλουν να βλέπουν τον κακοποιητή με θετικό τρόπο και συχνά υπερασπίζονται τον γονέα στις αρχές.
Αντίθετα, στην περίπτωση της γονικής αποξένωσης, τα παιδιά που είναι παράλογα αποξενωμένα στερούνται αμφιθυμίας προς τους γονείς τους. Δεν μπορούν να σκεφτούν τίποτα καλό να πουν για τον αποξενωμένο γονέα, αλλά απέχουν από την κριτική για τον προτιμώμενο γονέα (που ονομάζεται επίσης ευνοημένος γονέας) με τον οποίο είναι ευθυγραμμισμένα. Σε γονικές διαφορές, τα παιδιά παίρνουν αυτόματα το μέρος του προτιμώμενου γονέα τους εναντίον του αποξενωμένου γονέα και δέχονται αυτόματα ως αληθείς τους ισχυρισμούς του ευθυγραμμισμένου γονέα για τον στοχοποιημένο γονέα.
| “Καθώς η αποξένωσή τους εδραιώνεται περισσότερο, τα παιδιά απορρίπτουν όχι μόνο έναν γονέα, αλλά και τους ανθρώπους, τα κατοικίδια και τις δραστηριότητες που συνδέονται με τον αποξενωμένο γονέα. |
Στην πραγματικότητα, τα παιδιά που είναι αποξενωμένα απηχούν τον κατάλογο παραπόνων του ευθυγραμμισμένου γονέα, χρησιμοποιώντας συχνά παρόμοια γλώσσα, ακόμη και όταν αυτή περιλαμβάνει λέξεις και φράσεις που το παιδί δεν κατανοεί πλήρως. Ταυτόχρονα, τα παιδιά επιμένουν ότι απορρίπτουν τον γονέα με δική τους πρωτοβουλία και δεν έχουν επηρεαστεί από τον γονέα που προτιμούν. Αυτό συμβαίνει ακόμη και όταν οι παρατηρητές επισημαίνουν τους προφανείς χειρισμούς του αποξενωτή γονέα.
Καθώς η αποξένωσή τους εδραιώνεται περισσότερο, τα παιδιά απορρίπτουν όχι μόνο έναν γονέα, αλλά και τους ανθρώπους, τα κατοικίδια και τις δραστηριότητες που σχετίζονται με τον αποξενωμένο γονέα. Οι επαγγελματίες στον τομέα της ψυχικής υγείας αναφέρονται σε αυτό ως μίσος μέσω συσχετισμού ή εξάπλωση της εχθρότητας. Οι συγγενείς που αρνούνται να καταγγείλουν τον γονέα καταδικάζονται ως ανάξιοι μιας σχέσης, σαν να πιστεύει το παιδί ότι “ο φίλος του εχθρού μου είναι εχθρός μου”. Με τραγικό τρόπο, οι βαθιά αγαπημένες σχέσεις με παππούδες, θείους, θείες και ξαδέλφια εξαφανίζονται σε μια στιγμή.
Η εξάπλωση του μίσους μπορεί να είναι το πιο προφανές σημάδι ότι οι συμπεριφορές του παιδιού είναι παράλογες, επειδή συχνά συμβαίνει χωρίς καμία παρεμβατική αλληλεπίδραση από τους συγγενείς. Την τελευταία φορά που το παιδί ήταν με τη γιαγιά, της άρεσε πολύ να περνάει χρόνο στο σπίτι της. Τώρα δεν θέλει να έχει καμία σχέση μαζί της και η αλλαγή της στάσης της δεν θα μπορούσε να αντανακλά τη συμπεριφορά της γιαγιάς της απέναντί της, επειδή δεν υπήρξε καμία επαφή ή επικοινωνία από την τελευταία επίσκεψη. Τη μια στιγμή αγαπάει, την άλλη μισεί.
Δ. Πρόληψη της γονικής αποξένωσης και έγκαιρη παρέμβαση
Είναι ευκολότερο να αμβλυνθεί η γονική αποξένωση πριν γίνει βαριάς μορφής και εδραιωθεί. Οι γονείς που εμπλέκονται σε αποξενωτική συμπεριφορά πρέπει να μάθουν πως βλάπτουν τα παιδιά τους και να αναπτύξουν υγιέστερους τρόπους για να αντιμετωπίσουν την απογοήτευση και τον θυμό τους προς τον πρώην σύντροφό τους. Πρέπει να γνωρίζουν ότι τα παιδιά τους μπορεί να δυσανασχετούν με την κακολογία τους για τον στοχοποιημένο γονέα και να θέλουν να αποφεύγουν να βρίσκονται κοντά τους-υποστροφή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η σοβαρή αποξενωτική συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμένη, εποπτευόμενη ή προσωρινή απώλεια της επαφής με τα παιδιά. Η γνώση αυτών των πιθανών αρνητικών συνεπειών μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να παρακινήσουν τους γονείς να αναστείλουν την τοξική αποξενωτική συμπεριφορά.
Οι γονείς των οποίων τα παιδιά αποξενώνονται θα πρέπει να διατηρούν την επαφή με τα παιδιά, εκτός εάν αυτό δημιουργεί ανησυχίες για την ασφάλεια του γονέα ή του παιδιού. Ενδέχεται να είναι απαραίτητο να αναζητηθούν ένδικα μέσα, όπως να ζητηθεί από το δικαστήριο να επιβάλει τις εντολές για τον γονικό χρόνο και ίσως να διατάξει τους γονείς και τα παιδιά να παρακολουθήσουν εκπαιδευτικά προγράμματα διαζυγίου ή ψυχοθεραπεία.
Ε. Δέκα συνήθη λάθη που πρέπει να αποφεύγουν οι στοχοποιημένοι γονείς
Οι γονείς με παιδιά που βιώνουν γονική αποξένωση πρέπει να μάθουν τρόπους επικοινωνίας με τα παιδιά τους που δεν εντείνουν το πρόβλημα. Το Δηλητήριο Διαζυγίου διδάσκει στους γονείς πώς να ανταποκρίνονται στην αρνητική συμπεριφορά των παιδιών που είναι αποξενωμένα και πώς να αποφεύγουν αυτά τα 10 κοινά λάθη που χειροτερεύουν τα πράγματα.
- Μην χάνετε την ψυχραιμία σας, μην φέρεστε πολύ επιθετικά ή μην ασκείτε σκληρή κριτική στα παιδιά σας.
- Μην αντι-απορρίπτετε τα παιδιά σας λέγοντάς τους ότι αν δεν θέλουν να σας βλέπουν, δεν θέλετε να τα βλέπετε κι εσείς.
- Μην αφήνετε παθητικά τα παιδιά και τον/ την πρώην σας να υπαγορεύουν τους όρους της επαφής σας μαζί τους. Μην περιμένετε υπομονετικά μέχρι τα παιδιά να “ηρεμήσουν” ή να νιώσουν ότι “ήρθε η ώρα” για να σας δουν. Οι αποξενωμένοι γονείς μαθαίνουν πολύ αργά ότι η ώρα δεν είναι ποτέ κατάλληλη.
- Μη σπαταλάτε το χρόνο σας με τα παιδιά προσπαθώντας να τα μεταπείσετε από την αρνητική τους στάση. Αντ’ αυτού, ασχοληθείτε με ευχάριστες αλληλεπιδράσεις, χωρίς συγκρούσεις.
- Μην απορρίπτετε τα συναισθήματα των παιδιών ή μην τους λέτε ότι δεν είναι πραγματικά θυμωμένα ή ότι σας φοβούνται. Παρόλο που αυτό μπορεί να είναι αλήθεια, τα παιδιά μπορεί να νιώσουν ότι δεν τα καταλαβαίνετε.
- Μην κατηγορείτε τα παιδιά ότι απλώς επαναλαμβάνουν αυτά που τους έχει πει ο άλλος γονέας. Και πάλι, αν και αυτό μπορεί να είναι αλήθεια, τα παιδιά θα το αρνηθούν κατηγορηματικά και θα νιώσουν ότι τους επιτίθεστε.
- Μην κακολογείτε τον/ την πρώην σας.
- Μην απαιτείτε συγγνώμη από τα παιδιά σας για την προηγούμενη ασεβή συμπεριφορά τους. Επικεντρωθείτε στη σχέση σας στο παρόν και στο μέλλον.
- Μην επιμένετε να ξεκαθαρίσετε τα πράγματα σχετικά με τους ψευδείς ισχυρισμούς του παρελθόντος ως προϋπόθεση για να προχωρήσετε μπροστά. Δεν είναι απαραίτητο τα παιδιά να συμφωνήσουν ότι κακολογηθήκατε ψευδώς. Αυτό μπορεί να τα κάνει αδικαιολόγητα ανήσυχα γύρω σας και να είναι αντιπαραγωγικό.
- Μην διστάζετε να ζητήσετε νομική βοήθεια για να επιβάλλετε τις προσδοκίες για την επαφή με τα παιδιά σας και να τα σώσετε από ένα τοξικό περιβάλλον γονικής μέριμνας.
ΣΤ. Πώς το οικογενειακό δικαστήριο μπορεί να βοηθήσει με τη γονική αποξένωση
Οι γονείς που εμπλέκονται σε διαδικασίες σε οικογενειακό δικαστήριο, συμπεριλαμβανομένων υποθέσεων διαζυγίου υψηλής σύγκρουσης και διαφορών σχετικά με την επιμέλεια των παιδιών, μερικές φορές μαθαίνουν για τη γονική αποξένωση σε ένα σύντομο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που διατάσσεται από το δικαστήριο. Βοηθάει όταν το δικαστήριο εκδίδει και επιβάλλει λεπτομερείς διαταγές σχετικά με τον γονικό χρόνο και τη δικαστικά επιβαλλόμενη θεραπεία.
| “Η απώλεια ενός γονέα είναι μια τραγωδία στη ζωή ενός παιδιού. Πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αποτρέψουμε την τραγωδία της γονικής αποξένωσης. |
Η δομημένη, χρονικά περιορισμένη συμβουλευτική γονέων και τα ψυχοεκπαιδευτικά προγράμματα για ολόκληρη την οικογένεια μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της γονικής αποξένωσης ή στη μείωση ήπιων επιπέδων αποξενωτικών συμπεριφορών. Η δομημένη συμβουλευτική διδάσκει στους γονείς και τα παιδιά δεξιότητες αντιμετώπισης και μείωσης των συγκρούσεων.
Το οικογενειακό δικαστήριο μπορεί να διορίσει έναν συντονιστή γονέων για να βοηθήσει τους γονείς που εμπλέκονται σε συν-ανατροφή υψηλής σύγκρουσης να διαχειρίζονται καλύτερα τις διαφορές, να κατανοούν τις ανάγκες των παιδιών τους και να προστατεύουν τις υγιείς σχέσεις γονέων-παιδιών.
Το βίντεο, Καλώς Ήρθες Πίσω, Πλούτωνα: Κατανοώντας, Προλαμβάνοντας και Ξεπερνώντας τη Γονική Αποξένωση, έχει βοηθήσει πολλά παιδιά να αντισταθούν στην αποξένωση, μαθαίνοντας παράλληλα να μένουν έξω από τις διαμάχες των γονέων τους. Ορισμένοι επαγγελματίες που παρέχουν οικογενειακή θεραπεία προβάλλουν στα παιδιά και τους γονείς μερικά τμήματα κάθε φορά κατά τη διάρκεια των συνεδριών οικογενειακής θεραπείας. Σε ορισμένες υποθέσεις επιμέλειας παιδιών, ο δικαστής ζητά ή διατάσσει τους γονείς να παρακολουθήσουν το βίντεο. Ένας συντονιστής γονέων μπορεί να ζητήσει από τους γονείς να παρακολουθήσουν το βίντεο για να βελτιώσουν την ικανότητά τους να κρατούν τα παιδιά τους μακριά από τις γονεϊκές διαφωνίες.
Η υπέρβαση πιο σοβαρής αποξένωσης απαιτεί συνήθως νομική παρέμβαση. Το οικογενειακό δικαστήριο μπορεί να θέσει τα παιδιά που έχουν αποξενωθεί υπό την επιμέλεια του γονέα που απορρίφθηκε και να εξουσιοδοτήσει τον εν λόγω γονέα να λάβει εξειδικευμένη βοήθεια για τα παιδιά, όπως η παρακολούθηση ενός εργαστηρίου Οικογενειακών Γεφυρών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το δικαστήριο αναστέλλει προσωρινά την επαφή των παιδιών με τον αποξενωτή γονέα, θέτοντας ουσιαστικά τον γονέα σε καραντίνα για να προστατεύσει τα παιδιά από την περαιτέρω έκθεση σε αρνητική επιρροή που μπορεί να ανακόψει την πρόοδό τους στην επούλωση της σχέσης με τον άλλο γονέα τους. Αυτό μερικές φορές αποκαλείται περίοδος προστατευτικού χωρισμού από τον αποξενωτή γονέα και περίοδος επανορθωτικής επαφής με τον αποξενωμένο γονέα.
Ο αποξενωτής γονέας και τα αποξενωμένα παιδιά μπορεί να αντιταχθούν σε τέτοιες προσπάθειες για την αντιμετώπιση του προβλήματος και να υποστηρίξουν ότι η απομάκρυνση των παιδιών από τον γονέα που προτιμούν -ακόμη και αν το δικαστήριο διαπιστώσει ότι η προτίμησή τους προέκυψε από ψυχολογικά καταχρηστική χειραγώγηση- θα τραυματίσει τα παιδιά. Δεν υπάρχει καμία επιστημονική βάση για μια τέτοια πρόβλεψη και οι περισσότεροι επαγγελματίες ψυχικής υγείας πιστεύουν ότι είναι απαραίτητο να σωθούν τα παιδιά από μια τοξική διαδικασία που μπορεί να τους κοστίσει μια σχέση αγάπης με τον γονέα και τους συγγενείς του γονέα και να οδηγήσει σε ισόβια θλίψη. Καμία μελέτη δεν έχει διαπιστώσει ότι τα παιδιά μετανιώνουν για την επανένωση με έναν καλό και στοργικό γονέα.
Η απώλεια ενός γονέα είναι μια τραγωδία στη ζωή ενός παιδιού. Θα πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αποτρέψουμε την τραγωδία της γονικής αποξένωσης και να βοηθήσουμε τα παιδιά να ανακάμψουν από αυτήν και να αποφύγουν μόνιμες ψυχολογικές βλάβες. Το οικογενειακό δικαστήριο μπορεί να βοηθήσει.
Ζ. Πού μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη γονική αποξένωση
Υλικό σε αυτόν τον δικτυακό τόπο
Άρθρο στο Ιστολόγιο Παιδί & Οικογένεια: Η γονική αποξένωση είναι παιδική κακοποίηση, λένε ερευνητές της παιδικής ανάπτυξης.
Περισσότεροι πόροι από τον συγγραφέα
Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε τον επίσημο ιστότοπό μου: https://warshak.com/index.html
Αυτός ο δημοφιλής δικτυακός τόπος προσφέρει πολλούς πόρους για να βοηθήσει τους γονείς και τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας και του νομικού κλάδου να κατανοήσουν, να αντιμετωπίσουν και να ξεπεράσουν τη γονική αποξένωση και να αντιμετωπίσουν θέματα επιμέλειας παιδιών. Το Κέντρο Ελέγχου του ιστότοπου Δηλητήριο Διαζυγίου περιγράφει διορθωτικά μέτρα για τα αποξενωμένα παιδιά, συμβουλές για τη συνεργασία με δικηγόρους, αξιολογητές και θεραπευτές, αντίδοτα για το δηλητήριο του διαζυγίου και συμβουλές για το πώς να ξεκινήσετε χρήσιμες συζητήσεις με απρόθυμα παιδιά.
Ο ιστότοπος περιλαμβάνει επίσης έναν κατάλογο ταινιών, τηλεοπτικών εκπομπών και βιβλίων που διδάσκουν στα παιδιά πώς να ξεπερνούν την παράλογη αποξένωση από έναν γονέα. Θα βρείτε επίσης συνδέσμους προς κοινοτικές και διαδικτυακές ομάδες υποστήριξης και άλλους πόρους που προσφέρουν βοήθεια για τα παιδιά που αποξενώθηκαν και τους γονείς τους.
Δηλητήριο διαζυγίου: Πώς να προστατεύσετε την οικογένειά σας από την κακολογία και την πλύση εγκεφάλου είναι ο κλασικός και best-seller οδηγός για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της γονικής αποξένωσης.
Το Καλώς Ήρθες Πίσω, Πλούτωνα: Κατανοώντας, Προλαμβάνοντας και Ξεπερνώντας τη Γονική Αποξένωση είναι ένα ισχυρό βίντεο για οικογένειες που αντιμετωπίζουν πιθανή ή τρέχουσα γονική αποξένωση. Το βίντεο διδάσκει στα παιδιά και τους εφήβους πώς και γιατί να αποφεύγουν να παίρνουν το μέρος του ενός γονέα εναντίον του άλλου και παρακινεί παιδιά και ενήλικες να αποκαταστήσουν θετικές σχέσεις με τους γονείς και άλλους συγγενείς.
Το Warshak e-LIBE παρέχει πόρους που μπορούν να μεταφορτωθούν για θέματα γονικής αποξένωσης, επιμέλειας παιδιών και διαζυγίου, καθώς και συμβουλές σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης νομικών υποθέσεων με κατηγορίες γονικής αποξένωσης και τον τρόπο υπεράσπισης έναντι ψευδών κατηγοριών γονικής αποξένωσης.
Η σελίδα μου στο Facebook περιλαμβάνει εκτενή δοκίμια σχετικά με τον σωστό εντοπισμό, την πρόληψη και την αντιμετώπιση της γονικής αποξένωσης.
Το Plutoverse είναι το ιστολόγιό μου με πολυάριθμα δοκίμια σχετικά με το πώς να κατανοήσετε και να ξεπεράσετε τη γονική αποξένωση, τις πολιτισμικές αναφορές στη γονική αποξένωση και τις ρυθμίσεις της επιμέλειας των παιδιών.
Άλλοι πόροι σχετικά με τη γονική αποξένωση
Η Βάση Δεδομένων Γονικής Αποξένωσης είναι μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων με επιστημονικές εργασίες σχετικά με τη γονική αποξένωση και το σύνδρομο γονικής αποξένωσης.
Συγγραφείς του άρθρου
Απόδοση στα Ελληνικά: Δημήτρης Καραβασίλης
